Blogarien etika eta Creative Commons

Bitakora baten egilearen eskubideak direla eta, bereziki gomendatzen dizut irakurtzea Caro Requenak El Blog de Blogs bere bitakoran 2006-x-20an idatzi zuen posta. La Ética y los Blogs izeneko artikulu horretan oso gauza garrantzitsuak agertzen dira blogarien lanaz eta etikaz. Irakurri argigarria da eta. Blogarien etikaz gain, Creative Commons zer den eta zertarako batestu bitakora bat Creative Commons lizentziapean zehatz azaltzen da. Bide batez Blogger-en aplikatzeko zenbait truku ikusteko parada izango duzu.

Google Docs zerbitzua Google-n

Ekasi plataformarekin ikasmaterial hartzeko arazoren bat baldin baduzue, hona hemen Clik programa jeisteko prozedurak azaltzen dituen dokumentua -KLIK programa jaisteko urratsak-. Dokumentuan, batetik, Clic programa euskeraz jaisteko eta instalatzeko prozedura agertzen da. Bestetik, Haur Hezkuntzako euskaraz prestatutako aktibitateak (edo bakar bat) jaisteko eta instalatzeko prozedura azaltzen da. Fitxategi hau Google Docs zerbitzua erabiliz jarri dut sarean. Zerbitzu honen bidez zure artxibategitxo birtuala euki dezakezu, eta bertatik dokumenturen bat (edo batzuk) sarean ikusgarri eta eskuragarri jarri daite(z)ke. Azken batean zure ordenadorearen artxibategi birtual bat egiten duzu, formatu-mota eta memori aldetik muga batzuk izan arren. Aztertu arretaz, webgunerik ez duen edozeinentzat fitxategiak sarean jartzeko aukera ematen du zerbitzu honek, baina inolako data eperik jarri gabe. Aldaketa handia dago tresna hauek erabiliz gero: zure ofimatika (zure bulegotxo digitala) sarera daramazu edozein tokitan zaudela lanean jarritu ahal izateko.

Mila ipuin

“Mil cuentos” izeneko web orrian ipuin laburrak entzuteko aukera dugu. Ahotsaz gain irudiz hornitua daude. Irakurtzeko zein entzuteko prestaturik, irudi osagarriz hornitzen dira eta koloreztatzeko aukerekin. Gaztelaniaz egon arren Haur Hezkuntzako materiala sortzeari begira ideiaren batzuk har ditzakezue.

Software katalogoa

Euskal Herriko ikastetxeetan Haur Hezkuntzako ikasgeletan IKTak erabiltzeko hainbat saiakera daude. Batetik Klik programa nahiko hedatua dago gure eskoletan. Horrez gain, badaude argitaletxeek sortutako ikasmaterialak -Edebé digital, adibidez-, edo Ikastolen Elkarteko ikasmaterialgintzaren katalogoa (Ttantto, Xango, Olentzeroa...), zein ikastetxeetan IKT sustatzeko eginiko esperientziak -Zarauzko ikastola, kasurako-.
UEUk (Udako Euskal Unibertsitateak) badu Solfkat (euskarazko software katalogoa) haur, gazte zein helduentzako egina dagoen softwarea biltzen duena. Weborri berean “Azken berriak” deritzon atalean gauza interesgarriak aurkituko dituzu.
Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Saileko webgunean eta Berritzegune gehienetan ikasmateriala gaika, arloka zein IKTen arabera antolatuta dute. Bertan kontsultatu maileguz duten euskarazko softwarea ikastetxeetan zer darabilten ezagut dezazun. Hortik aparte, Euskal Autonomia Erkidegoko irakasleek badute Elkarrekin izeneko zerbitzaria euren webquestak, miniquestak, blogak… eta sortzeko orduan laguntza eta tresna egokiak izan ditzaten.
Euskaraz sorturik egon ez arren gure ikastetxeetan erabiltzeko ikasmateriala egon badago. Beste askoren artean, Andaluziako Gobernuko Hezkuntza Sailak sortutako AVERROES proiektuan Haur Hezkuntzaz azpimarraz duen ikasmateriala kontsulta dezakezu adibide gisa.

Blogean sartutako irudi baten tamaina aldatzeko

Zeuen bitakora batzuk begiratu ditut eta irudi batzuk neurriz kanpokoak direla konturatu naiz. Hala ere, horrek badu konponketa. Horretarako, sartu zure bitakoraren konfigurazioaren txantiloian eta klikatu HTML intergunea. HTMLaren pantaila barruan arratoia jarri eta aurkitu aldatu nahi duzun irudia:

img src="....." etiketaz agertu zaizkizu zure bitakoan dauzkazun argazki guztiak. Aukeratu aldatu nahi duzuna. Irudiaren URLaren bukaeran frameBorder=0 width="100%" scrolling=no height="30" align="left" edo horrelakoak agertu daitezke. Tamaina aldatzeko zenbakiak aldatu zure nahiaren arabera, baina beste guztia ez aldatu –kakoak, tarteak, eta abar ez aldatu ordenagailuak sintaxi arazoak izan baititzake kodea egoki irakurtzeko-. Aurrebistan konprobatu aldaketa ia gustukoa duzun eta, honela bada, ez ahaztu aldaketa gorde behar dela!

Software mota

Software jabeduna eta software askea bereizten dira, nagusiki. Horrez gain, horrelako hitz batzuk ager daitezke saretik softwarea jaisterakoan (download egiterakoan):

Software semi-aske: enpresa izan ez ezik edonork erabiltzeko, kopiatzeko, banatzeko eta aldatzeko, baina, ezin da lortu inolako etekinik (dirurik...).
Software pribatua: bere zabalkundea debekaturik dago egilearen baimena gabe.
Freeware: softwarearen zabalkundea onartua dago baina bere kodea ezin da aldatu.
Shareware: softwarea zabaldu daiteke kopia baten bidez baina gainerako guztiak lizentziapean daude.
Trial: egun batzuetarako -30 egun inguru- probatzeko edo ebaluatzeko jaitsi daitekeen softwarea. Batzuetan, trial horrek softwarearen aplikapen orokorrak baino ez dakartza; beraz, software murriztuta da.
Demo: egileak software jakin horren demostraziorako prestatutako aplikapena da.

Software askea dela eta

Software aske edo software librea zer den azaltzeko GNU Proiektuak 2001ean “Free software” kontzeptuaz emandako definizioa hartuko dugu: “software-egileak erabiltzaileari askatasuna osoa eskaintzen dio softwarea exekutatzeko, kopiatzeko, banatzeko, aztertzeko, aldatzeko eta hobetzeko”. Garrantzitsuena da bere kodea askea izan behar dela, baina ez da nahikoa; bere zabalkundea ziurtaturik egoteko erabiltzaile multzo bat existitu behar da, bestela jai dugu. Dena den, software askea izan arren dohain zein salgai aurki daiteke.

Zenbait akronimo erabiltzen dira software askearen inguruan. Hona hemen, ezagutu beharrekoak:
- GNU (GNU´s Not Unix-en akronimoa da, UNIX software jabedunaren aurkako mugimendua aurka sortua). Software hori askea izan behar da, baina batzuetan ez da copyleft.
- CPL (General Public Licence): software askea izan beharko da horrela agertzen dena. Software horiek copyleft-en babesa izaten dute, baina ez denek.
- Copyright ©: Egilearen eskubidea adierazteko erabiltzen da. Ezin da eraldatu egilearen eskubiderik gabe.
- Copyleft: Copyrigth-en aurkako mugimendua Copyleft izenez ezagutzen da, eta egileak erabiltzaileari material horren eskubide guztiak ematen dizkio aldatzeko, zein banatzeko… Bere ikurra ©-ren alderantzizkoa da. Software hori hasieran Copyleft bada, geroago Copyright edo Copyleft bihur daiteke. Horregatik, software horren jatorrizko egileak idazten du nolakoa den bere softwarea: “software aske copyleft-en babesa duena” ala “software aske copyleft-en babesik gabekoa”.
- Creative Commons Licence: CC akronimoaren bidez adierazita sorkuntzazko (irudizko…) materialen egile eskubideen lizentzia sistema malgua da, non materiala partekatzea garrantzizkoa den murriztea (mugatzea) baino.

Software aske Educastur webgunean

Asturiaseko Erkidegoko Hezkuntza Sailak Educastur izeneko webgunea dauka. Horren barruan bi toki gomendatuko dizkizut oraingoan. Batetik, bere blogean (“Uso educativo de las TIC” izenekoan) dagoen oinarrizko software askearen orria, non hezkuntzarako software libreko zenbait aplikapen aurkituko dituzu (OpenOffice, Gimp, Inkascape, Scribus, Audacity, Mozilla Suite, NVU, Filezilla, Videolan) ederto azalduta eta sailkaturik. Horietariko aplikapen gehienak bertatik jaitsi daitezke zure ordenagailura hiperloturetako bideei jarraituz gero. Bestetik, NEA gunean haur hezkuntzako atalean sakatuz, “Publikoa” den azpiatalean umeentzako eginiko zenbait aplikapen ikusteko parada izango duzu. Atal horren barruan “Internet en el aula” izenekoan sakatuz gero, CNICErekin loturik duen haur hezkuntzako atala (irakaslearena) aipatuko dugu bereziki. “El mundo de Fantasmin” atalean aurki daitekeen irakasleentzako gida (pdf) aztertzeko aukera duzu, besteak beste. Bertan, azaltzen diren zenbait ideia baliagarriak dira eskolaurreko ikasgeletan kontuan hartzeko, haur hezkuntzako geletan ordenadorearen erabilera, kokapena, metodología eta ebaluaketarako irizpide orokorrak agertzen baitzaizkizu. Weborri berean zenbait aplikapen didaktiko aurkituko dituzu dokumentu eta fitxen ataletan.

Nola sartu bideo bat YouTube-tik hartuta

Lehenik eta behin YouTubera joan eta bideoaren ondoan bi lehiatila aurkituko dituzu -bestela informazio gehiago sakatu-. Batean, bideoa kokatutako URL agertzen da; bestean, Embed kodea, hau da bideo hori zure bitakoran birtsartzeko kodea. Kopiatu zure post edo berrian bi horien erreferentziak, Edición de HTML intergunea hautaturik duzula.
Adibide gisa, nik YouTubetik hartu dut bideo klasiko bat, Interneteko web 2.0 filosofiak dakarren aldaketari buruzkoa, hain zuzen. Bideoak "Web 2.0 ... The Machine is Us/ing Us" izenburua du eta hartu dudan tokiak http://www.youtube.com/watch?v=NLlGopyXT_g helbidea du. Zuk egin behar duzuna da kopiatu URLean datorren kodea eta Embed horretan datorrena, eta biak, zure postean itsatsi, bata bestearen azpian. Itsatsi ondoren begiratu idatzi duzuna HTML modura. Konprobratu embed horretan datorren guztia -oso luzea izaten da- ondo itsasi dizula ordenadoreak, askotan lehen zatia baino ez du gordetzen -HTML modura begiratu-. Gorde egin duzuna eta aurrebistan bideoa agertuko zaizu. Berria prest duzunean argitaratzera!

http://www.youtube.com/watch?v=NLlGopyXT_g

Ipuinak zein esaera zaharrak bitakoran sartzeko

Gaur goizean soinuaren inguruan ariketa batzuk egin ditugu. Tresna errazatik has daiteke: Batetik, Power Point-ek diapositiba batean soinua grabatzeko ematen duen aukera; bestetik, edozein ordenadoretan aurkitu dezakezun "Soinu grabadorea" (Hasiera/ Programak/ Eranskailuak/Entretenimendua/Soinu Grabadorea), edo Clic webgunetik eskuratu daitekeen Cool Edit 96 edo Nero-k duen Nero Wave Editor aplikazioa. Azken bi hauen antzekoa da Audacity; oso praktikoa da eta saretik dohainik jasotzeko modukoa. Ikusten duzunez, soinua eraldatzeko software ugari dago zure esku. Bitakoretan ere soinua sar daiteke. Moduak asko dira eta soinu formatuak ere. Hona hemen adibide gisa "Blog d´una profesora Dim" bitakoran aurkitu dugun Haur Hezkuntzarako argazki albuna soinuaz osatua. Bertan soinua nola sartu bitakora batean azaltzen digu egileak. Probatu eta erabiltzeko aukerak uste duguna baino urrunago doazela ikusiko dugu!

Euskalbar

Mozilla Firefox zure ordenagailura eraman dezakezu software askeko nabigatzailea baita. Zure etxeko ordenadorean instalatu baduzu "Euskalbar" izeneko barra erantsi diezaiokezu euskarazko hiztegi gisa. Euskalbar hori zer den eta nola instalatu erraz ulertuko duzu erabili.com euskalgunean agertu den "Euskalbar: 7 hiztegi klik bakar batean" artikulua irakurriz gero. Kontzeptu honen gainean informazio gehiago lortuko duzu Wikipedia Enziklopedia Askeko "Euskalbar" hitza kontsultatuz gero.

Telekomunikazio hiztegia

Teknologia berrietaz idazterakoan sarri askotan kontzeptuak adierazteko erdarazko hitzak erabiltzen ditugu euskaraz nola esaten diren ezbaitakigu. Horretan lagungarri izan daiteke Euskaltel enpresak bere weborriaren goiburuan duen "hiztegia" ikonoa erabiltzea. Ikono horretan sakatu eta Telekomunikazio hiztegia erabiltzeko aukera duzu, kontzeptuen azalpenak zein hitzen itzulpena agertzen baitira. Bestalde, Euskal Herriko Unibertsitateak hiztegiez duen gunean, Kazetaterm izenekoa duzu, EHUko Gorka J. Palazio Kazetaritzako irakasleak bere ikasleentzako prestatua.

Hezkuntzarako ikasmateriala egiteko software

Haur Hezkuntzarako jarduerak sortzeko software asko dago. Ikastetxeetan irakasleek euren material propioa sortzeko gehien erabiltzen dituztenak hauek dira: Klik 3.0 (Haur Hezkuntzarko jarduerak aurkitzeko), Jclic, Jclic Author, Ardora, NeoBook (ikus ere Neo-book programaz eginiko lanen txokoa), Power Point-ez eginiko multimediak eta Hot Potatoes programa -honen zenbait tutorial begistatu ditzakezu baina euskaraz sortzeko ez dago aukerarik-. Extremadurako Gobernuko Hezkuntza Sailak badu LinExEdu paketea material interesgarriaz osatua (Egile-tresnak eta Haur Hezkuntza, adibidez). Begiratu eta aztertu material horiek zuk taldeka egin beharko duzun ikasmateriala bideratzeko. Power Pointa dagoeneko erabilita duzu baina laguntza behar izanez gero kontsulta dezakezu Nafarroako Unibersitateko Teknologia Informatikoaren Guneak eskaintzen duen tutoriala. "Observatorio de software educativo libre" gunean zein Nafarroako CREENA-n (Interneten Hezkuntza prog azpiatalean sakatu) material gehiago aurkituko duzu.

Blogaren txantiloia aldatzeko

Dagoeneko zure bitakora egina duzu, baina ez zaude gustura aukeratutako txantiloiaz. Blogger-ek ematen dituen txantiloiak ikusi dituzu zurea egiterakoan. Horiek gustukoak ez badituzu sarean dohainik beste asko aurkitu daitezke. Aldatzeko prest bazaude, lehenbailehen gorde zurea euskaratutako osagaiak aldatuko baitira. Edozein modutan orain arte izan duzun txantiloia gorde disko gogorrean –XLM formatuan gordeko dizu kontrakorik ez badiozu esaten-. Ez da zaila berria aldatzea. Nola egin dezakezun “Blog and Web” honako orri lagungarriak adieraziko dizu. Bestalde, sarean txantiloiak non dauden ikusteko Goggle-n “template” + “blogger” idatzi (edo, nahi baduzu, “irudiak” izeneko atalean gauza bera idatzi). Hona hemen, adibide gisa Gecko & Fly eskaintzen dituenak. Txantiloi berria aukeratzerakoan ondo aztertu nola antolatzen duen informazioa eta zure oraingoaz konparatuta zertan den hobeagoa. Zuri errazagoa egingo zaizu “Blogger Templates XLM” formatukoak, hots, fitxategia XLM formatua datorrena zurearen ordez aldatzeko, noski. Zure bilaketaren ostean txantiloiren bat gustukoa baduzu horren fitxategia zure disko gogorrera jaitsi behar duzu download egiteko adierazten duen tokian eta zure blogean kargatu laguntza orrian agertu den moduan. Hiru zutabetakoak "50 More Beautiful Blogger Templates" gunean aurki ditzakezu.

Informazioa sarean partekatzeko

Aurreko klasean galdetu zenidaten irudiak zein web orritan eskuratu zitezkeen. Ekasi-n jarri dizuet zerrenda luze bat –zuek dakizkizuen batzuk ere agertuko dira-. Baina web 2.0-ren filosofia hezkuntzara ekarriz sarean dagoena hartzea bezain garrantzitsua norberarena edo taldearena partekatzea da. Informazioa partekatzeko zenbait tresna daude eta horiek erabiltzen trebatuko zara aurten. Adibide gisa, hona hemen arruntenak: Flickr, Picasa edo Zoomr (irudiak argitaratzeko eta partekatzeko), SlideShare (Power Point moduko multimedia eta aurkezpenak ikusteko, argitaratzeko eta partekatzeko), YouTube (bideoak ikusteko, argitaratzeko eta partekatzeko), del.icio.us (web helbideak, laster-markak edo norberaren gogoko guneak partekatzeko), Answers (jendeak besteen galderak erantzuteko), MyWeb (erabiltzaileak laster-markak partekatzeko), 4shared.com eta eSnips (norberaren fitxategiak biltegi birtual batean gordetzeko edo partekatzeko). Gehiago ere badaude: Wikipedia, Wikimedia Commons…

Blogari euskaldun gisa aritzeko

Blogari euskaldunek bitakoraren bidez aukera paregabea dugu gure hizkuntza munduratzeko. Dena den, idazkeraren maila jasoa bereziki zaindu beharko genuke. Ez ahaztu, horregatik, blogarien dekalogoa!

Pdf formatuak egiteko software

Data Becker enpresak salgai jarrita du “PDF Profesional 3.0” programa. Programak dokumentuak sortzen ditu pdf formatuan. Horrez gain editatzeko, aldatzeko eta segurtasunerako maila batzuk finkatzeko aukera ematen du. Prezioa 50 euro ingurukoa da.

Blogaren izenburua dela eta

Dagoeneko zure blogean idatziko duzun gaia aukeratuta duzu. Zure blog edo bitakorari izenburua jartzerakoan sarean gai horretaz zer egina dagoen jakitea ondo etorriko zaizu. Horretarako Googlek blogak bilatzeko duen Blog Search erabil dezakezu. Horrez gain badituzu honako beste hauek: Technorati, IceRocket, PubSub...